Ховш ма дий, беркатеча гуйрено вайна йоккха дааран ганз лулга. Иштта вайна хов, чамца белгалъянна а ца 1аш, из ганз тайп-тайпара дарбаш доахкаш йолга. Ябакхах лаьца дийцача, из массанена йовз. Х1аьта малаг1а дарбаш доахк цох? – Из да вай доашх1аргдола керттера хаттар. Х1ана аьлча «ябакх ч1оаг1а дарбане я»,

яхаш, дукханена хоз. Амма, къаьстта цо из дарба сенна ду хайча дика да. Дала, Юнус-Пайхамара (Даьлера салот-салам хилда цунна) чкъаьрий кер чу шовзткъа ди-бийса даьккхачул т1ехьаг1а, цун мелденна, ийша дег1 меттаоттадар духьа, т1аялийтай ябакх. Духхьал цунах а ха йиш я цо сага магара боккха пайда лулга а г1о делга а.

Пхи эзар шу хьалха из баьцасом, д1а а бувш, шоай бахача метте боаржабе болабеннаб индейцаш. Цар даар деш, генаргех даьтта доаккхаш,ч1орех пхьег1аш а еш лелаяьй ябакх.XVI-ча б1аьшера Россе д1ае йолаяй из, геттара сиха яржа а яржай. Фу йоалл ябакхах дег1а пайда луш? Витаминаш: С, Т, К, А, Е, F, PP, В; макро-, микроэлементаш: калий, кальций, магний, аьшк, фосфор, гез, кобальт, клетчатк. Цунга хьежжа, дукхача лазарашта дарба деш я ябакх. Цо г1о ду: човнаш ерзара, пхаьний белха, дестар д1адаккхара, б1арга са ч1оаг1дара, шлакаехи холестеринахи дег1 ц1ендара, ц1ока ше а цун бос а тоабара. Атеросклероз, подагра, кера инфекци, дийхкаи жамарашти хула лазар, ц1окан лазараш, чич, сахарни диабет, дега лазараш а дерзаду ябакхо. Кхы а х1анз т1ехьарча хана гучадаьккхад туберкулез яха лазар хьоадеш дола клеткаш доадара элементаш а ябакхах йоахкалга. Шийна ловча тайпара яа йиш я ябакх – бийда йолаш, кхехкаяь, ятта, йокъаяь. Эггара дикаг1а да бийда йолаш йиача, бакъда, г1ораяь, йокъаяь е ятта хилча а, цунах йоахка еррига дарбане х1амаш юсс. Ц1ока доагадича е экзема яха лазар хилча, ябакхах даь худар т1адийхкача дика хул. Дег1ацара ц1ий к1езига долча сага ябакха худараца налх а эбаь, из шурал кхехкадаь дуаш хилча дика хул. Маьженаш естара дийнахь кхозза дуаш, даа деза худар. Ябакха генаргаш а да дег1а дика. 50 % даьтташ доахк царех – уж дика да мосашта, ц1оканна, м1арашта, чаччамашта. Вож 50 % хьалъюз цинкои, протеинаши, белокаши, фитоостеринои, каротинои, витаминаши. Ябакха зизаш кхехкадаьча хиво кхайкор д1адоаккх.
Иззал доккхача дикаех йизза я ябакх. Х1аране, шийна хозаг1а хетача бесса кийча а еш, ший низ ма кхоачча дукхаг1а яа еза ябакх.

ВЕШКАРНАЬКЪАН Фатима
Сердало