Главная Стартовой Избранное Карта Сообщение
Вы гость вход | регистрация 29 / 03 / 2024 Время Московское: 10024 Человек (а) в сети
 

Малаг1а хувцамаш доаладе деза метта юкъе?

Укх деношка Г1алг1ай Республика хьехархой Говзал лакхъяра институте ц1аькха а гулбеннабар г1алг1ай меттах дувца, нийсаг1а аьлча, вай къаман а паччахьалкхен метта хьалах дог лазараш бар цига хиннараш. Г1алг1ай

Республика Конституцен т1а 14 - г1ча статья т1а латташ да къаман мотт тоабар, лорабар, дег1абоалабар паччахьалкхен декхара да, аьнна. Дукха дувц хьехархоша, 1илманхоша, йоазонхоша меттаца ювзаеннача халонех.
Фу де деза т1ехьа т1айоаг1ача т1ехьено шоай мотт ц1ена, шаьра, хоза лебергболаш, малаг1а хувцамаш доаладе деза метта юкъе?
Из хаттар дар истола гонахьа в1ашаг1кхийттача 1илманхоша, йоазонхоша, хьехархоша, редактораша, меттаца бала мел болчар а дийцар. Укхаза бийха хьаьший бар: Матенаькъан 1аббас – меттаца к1оарга болх беш, меттах дог лазаш вола йоазонхо, поэт
Хамхой Дауд, Мерешкнаькъан Султан - «Села1ад» яхача журнала керттерча редактора заместитель, Горчханаькъан Бадрудин – йоазонхо, Арчакхнаькъан Сале – Россе йоазонхой а журналистий а союзий доакъашхо, Г1алг1ай Республика заслуженни хьехархо Гаьгенаькъан Къурейш – хьехархой говзал лакхъяра института болхло. Аушнаькъан Марем – хьехархой говзал лакхъяра института филологе кабинета заведуще аьлар:
- «Вай даха моттиг ши мотт бувза безаш я. Вай метта ларде лаьттараш йоаккха говзал йолаш хиннаб. Дезт1къе итт шу да вай орфографи йола. 1илман института оттаяьча проектах лаьца х1аране шийна хетар хьаоалаш, цу хьакъехьа болх бе беза вай?» - аьлар Аушнаькъан Марема.
Д1ахо дош аьлар №3 йолча Карабулакерча ишкола хьехархочо Ц1ечой Хьанифас:
- «Г1алг1ай мотт хьалхарча заман денз, хувцалуш хьабенаб.
Х1аьта масала оаркхинг – аркхинг, шкаф – ишкап оалар хьалхарча боаккхача наха, сона хетац уж дешаш бераша хьаэцаргда, аьнна, метто атта дар хьадех. Заманга хьежжа башхалонаш хиннай. Сога хаьттача «оа» - яха дифтонг дита а дита, д1ахо хувцамаш юкъе ца доаладича бакъахьа хетт сона» - аьлар Хьанифас.
Мерешкнаькъан Султан йистхилар д1ахо:
- «Сона хетачох белгалдаь дола хувцамаш, пхиъ дий уж, уж хувца дезац, цига «доккха, боккха, йоаккха, воккха яхача диъ грамматически гойтамаш долча деша дифтонг «оа» язде - деза – 1960 – г1ча шерашка санна. Моллаг1а йоазув - дешар санна ший чаккхенца яздаьр нийса 1одийшача хетаде атта хургда.
Арчакхнаькъан Сале шийна хетар йоазон кепе белгалдаьккхадар, ше в1ашаг1кхетаре хила в1ашт1ехь ца даларах:
- «Массехк моттигах, хувца еза аьннача, са дего къоабалъер я: дифтонг «оа» хьа мел хозача 1оязйича нийса хургда, кхыметтел йоаккха, воаккха, боаккха, доаккха. Кхыйола дифтонгаш, уж барх1 я, вай метта юкъейоалайой вай мотт кегалургба.
Х1анз а хала 1омабу из г1алг1аша, т1аккха кхы а халаг1а 1омабергба. Аффрикаташ язъйойла, аьнна т1ахьожам баьб, уж язъярах, ца язъярах г1алат лархац, т1аккха сенна хьеду из дош. К1аьдал белгалъеш «ь» хьарак цхьаннахьа аттадац аьлча, бераш цох кхет хало йоацаш. Кхыдола хувцамаш метта юкъе ца дича бакъахьа хетт сона, вай нахага мотт 1омабайта доахке» - аьлар Арчакхнаькъан Сале.
Горчханнаькъан Бадрудин белгалдаьккхар шийна хетар:
- «Орфографеца хувцамаш де дезаш хилара долча къамаьла со раьза ва, дукхаг1йолча пункташта. Цу г1улакха са язъеш статья а я. Цу т1а аргда аз сайна хетар дукхаг1а. Бакъда маллаг1а хувцамаш дой а укх г1улакха, лерт1а кийчо е еза, уйла е а тахка деза. Хувцамаш эшаш да, динза даргдоацаш а да – аьлар Бадрудин. Эксперимент д1айолайича из чакхъяьккха еза, цох фу хул халца. Из д1ахьож лакха говзал йола хьехархой хила беза.
Вай д1адоладаьча х1амах пайда боале, т1ехьлен хуле, укхунах доаккха г1улакх хургда, дийцар гулбеннараша.
ДЗОВР-НАЬКЪАН Аза
Сердало

Вы можете разместить эту новость у себя в социальной сети

Доброго времени суток, уважаемый посетитель!

В комментариях категорически запрещено:

  1. Оскорблять чужое достоинство.
  2. Сеять и проявлять межнациональную или межрелигиозную рознь.
  3. Употреблять ненормативную лексику, мат.

За нарушение правил следует предупреждение или бан (зависит от нарушения). При публикации комментариев старайтесь, по мере возможности, придерживаться правил вайнахского этикета. Старайтесь не оскорблять других пользователей. Всегда помните о том, что каждый человек несет ответственность за свои слова перед Аллахом и законом России!

Комментарии

Вс, 10/11/2013 - 11:27

У меня вопрос: есть ли книга на русском языке "Морфология ингушского языка"? Где ее можно приобрести?

Сб, 09/11/2013 - 13:07

Хорошая статья! Язык - основа нашей идентичности!

© 2007-2009
| Реклама | Ссылки | Партнеры