Хьех г1аьнаш долаш хенах йола дахча я. Бос сийно-1овкъара беса ба цун г1аьний а коаста а. Г1алг1ай мехка

йоккхача хьунашка шортта я хьех. Г1аьнаш сийна а долаш геттара доккхий а долаш к1аьда-мела а долаш да. Коаст т1ера шаьра я, пхораг1а ахпелгаца сома а йолаш геттара ч1оаг1а а я. Май, июнь бетта хий чудесса т1ера хьахьайнача хана геттара атта хьайоаккхалу из коаст хьеха хена т1ара. Вай даьш цу хана хьеха т1ера хьа а яьккхе зиппарашта лелаеш хиннай из.
Хьеха тувра (диаметра) сомал шин эршага кхоач, хьеха хена лакхал шовзткъа метрага кхоач. Хьеха дахча т1ера коаст 1ояьккхача к1ай а йолаш яй а йолаш боккъала к1аьда я. Хьех пхораг1а хоадайича кхы мел йолча дахчаш та мо гобаьккха шувнаш долх, цу шувнех хов цу хена мас шу даьннад. В1алла айха дахча яц из, хьалаьцача шийла йоцаш дег1а ма лов мела я. Боахама а вахара а ч1оаг1а накъайоалаш дахча я хьех. Цох ю массайола тайпара х1ама.
Ц1еношта сарпалаш, г1айбаш, сарпалашта кирпишка (черепица) кала тоха рейка, ийчен к1аладог1а дега б1оаг1ий хьехах ду.
Тхьовра хьалха ц1ен бада т1а дохка хьеха г1айбаш чухьнахьа 1очудолаш дохкаш хиннад, т1аккха лакхе кхыйолча дахчах яьккхе райка тохаш хиннай я б1аьринга хьокхий 1от1а а техе б1аринга саьргаш цу хьокхех д1а а дувцаш з1ар деш хиннад. Т1аккха цу з1ара т1ехьнахьа а чухьнахьа а топпар хьоахаш хиннаб. Хьеха г1айбаш чухьнахьа ц1аг1а 1очудолаш тохаш хиннад, хехах хьайоаг1а хьаж, фо кхыйола х1ама а сага ч1оаг1а дарбане да аьле. Т1аьда, якъа йолча хана а, йохкаяннача хана а дилла а хьеха дахчах наха дарба-пайда боал оалар боккхийча наха.
Хьехах йиткъа а сома а масайола тайпа ардакх йоакх, г1айбашта, сарпалашта дезза сомал нийсдай гараш (брус) доах, райка йоакх. Эша оатхалаш йоахаш д1оахалаш дукха хоадаеш хилараг1а хьеха каг (опилка) дукха хул, из вахара накъа йоал дукханахьа. Хьех дика я яхача деша ц1еношта хьоахача топпарах тох из, хьеха каг теха топпар бай а хул этт1а этт1ац аьле, къаьстта бада т1а буллача топпарах тох из топпар бай хилийта.
Хьамаш д1аювча бешамашка юл из, хьеха каг йиллача лаьтта тоа а лу, цу лаьтта д1айийна х1ама дика а хул аьле
Хьеха дахча гаргаг1а ме-в дика лоарх1аш хиннад, цу т1а лелар геттара дика да оалар вай даьша, цу духьа тар ма лу, хьеха ардакхах тохаш хиннад ий, к1ала попа г1айбалгаш а дахке. боккъала д1айха хул цунах теха ий из ардакх к1аьда а яй а йоландаь. Ц1аг1а цу ий т1а лелача наха-берашта боккъала парг1ата хул берзана ког 1от1алайзача шол ца луш.
Хьеха дахчах наца латац. Ца сатташ, гоам ца луш, озайича ца хадаш, соттайича каг ца луш дахча я хьех.
Хьехах дукха тайпара боахама хьамаш ю. Кораш, на1араш, ц1ен чен эша шафонераш, стенка, к1аьда (маьхкий) мебель, шунаш, г1андаш, эза оатхалаш, ц1ага барцкъаш-х1амаш хьалъэхка м1араш. Яй а кулга хьалаьцача к1ада а йолаш боккъала дика хул уж.
Хьалха нах бийшабада мейгеш хьехах деш хиннад, пенах тоха тархий цох тохаш хиннай, лоацца алча, тар ма лу ц1аг1а мел эша дахчан х1ама хьехах еш хиннай.
Хьех дукха тайпара наха пайдалуш га-дахча я, цунна зиза техача хана нокхараш дунен т1а мел долча дарбаел пайданег1а дола модз доакх цунах, зизаех маьлхе докъа а дай дуненахь чам болаш, иштта дарбане а долаш чай ду. Боккъала хоза хьеха меза хьаж а йоаг1аш чам болаш хул, хьеха зизаех даь чай.
Вай мехка лохаг1ча-я1айхаг1ча хьалхаг1а а тохаш шин-кхаь хана ц1е беса зиза тох хьехах. Цу хана хьеха хьуна гаьнадоацаш дихье нокхарий 1о а оттадай модз доакх нокхарий леладеча наха. Еррига аре нокхарий яьшкаш я аргдолаш хул уж моттигаш. Г1айтта долхача нокхараш цхьайолча хана маьлха духьала нийсделча махьар мордаг1а йирзача морхо мо 1и ду. Хьехах зиза теха ха йоачан йоацаш нийсъялча дукха модз докх нокхараш хьехах. Геттара дика хул из ха унахц1енон, деррига дарба товр да ма йоахий, бакъ ма дий лело х1ама товчча тайпара хилча саг г1адводалга. Боккъала хоза салоа1 цу хана нокхарий леладеча наха, къаьстта вай мехка Эса йисте нийсбенначар х1аьта а. Геттара парг1ата хул цига масса доаг1ача Эсои хьунои тоадаьча фега. Кхыметтала ц1аг1ара мукъабараш хьал а бахе курорте мо салоа1 цига, Эса чура чкъарий а доахаш.
МАТИЕВ Абас Сердало